سوره حمد
این سوره در مکه نازل شده و به اتفاق همه، شامل 7 آیه است.
نام‌های سوره حمد:
برای این سوره 10 نام ذکر شده است:
1. فاتحة‌الکتاب
2. اُم‌الکتاب
3. اُم‌القرآن
4. سبع‌المثانی
5. وافیه
6. کافیه
7. اساس
8. شافیه
9. صلوة
10. الحمد
علت نام‌گذاری:
_ فاتحة‌الکتاب: چون اولین سوره قرآن است و هنگام گشودن قرآن، نخست این سوره تلاوت می‌شود.
_ ام‌الکتاب / ام‌القرآن: چون اصل و بنیاد قرآن است؛ همان‌طور که مکه را به عنوان اصل شهرها، ام‌القری می‌خوانند.
_ سبع‌المثانی: به سبب داشتن هفت آیه و نیز تکرار آن در نمازها، یا به این دلیل که در دو نوبت در مکه و مدینه نازل شده است.
_ وافیه: چون هیچ فرقه‌ای از مسلمانان اجازه نمی‌دهد که این سوره را ناقص بخوانند.
_ کافیه: چرا که در نماز، قرائت امام جماعت از سوره حمد برای مأمومین کافی است و جایگزین سوره‌های دیگر می‌شود.
_ اساس: چون پایه و بنیان قرآن کریم است.
_ شافیه: زیرا شفای هر درد و مرضی است.
_ صلوة: چون بدون قرائت آن، نماز کامل نیست.
_ الحمد: به‌خاطر شروع آن با عبارت «الحمد لله رب العالمین».
خواص و ثواب سوره حمد
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند:
سوره حمد برترین سوره قرآن و شفای هر دردی جز مرگ است.
امام باقر نیز می‌فرمایند:
هرکس را سوره حمد شفا ندهد، هیچ چیز دیگر او را شفا نخواهد داد.
امام صادق علیه السلام فرمودند:
اگر بر مرده‌ای هفتاد مرتبه سوره حمد خوانده شود و زنده شود، تعجبی ندارد. این سوره از گنج‌های عرش پروردگار است.
ابوسعید خدری همچنین از پیامبر نقل می‌کند:
سوره حمد شفای هر اندوهی است.
ابوسلیمان روایت می‌کند که در جنگی همراه پیامبر بودیم، مردی دچار صرع شد، یکی از اصحاب سوره حمد را برای او خواند و شفا یافت. پیامبر نیز فرمودند:
این سوره شفای هر دردی است.
در حدیثی از موسی بن جعفر علیه السلام داریم:
اگر کسی بیمار شود، هفت مرتبه سوره حمد را بر گریبان پیراهنش بخوانید؛ اگر بهبود نیافت، هفتاد مرتبه بخوانید، قطعاً آرام خواهد شد.
همچنین امام جعفر صادق شفا یافتن مردی را تنها با خواندن سوره حمد و گفتن اذان و اقامه در پیراهن خود، نقل کرده‌اند.
خلاصه مطالب سوره حمد:
1. ستایش و سپاس الهی
2. تأکید بر ربوبیت و رحمانیت خداوند
3. درخواست هدایت به راه راست
4. بیان مفاهیم بنیادی توحید، معاد، عبودیت، و هدایت
